Aftakassen: Hoe voorkom ik een stukgelopen aftakas?

Eén van de meest voorkomende storingen tijdens het werken met een trekker is een storing met de aftakas. Zonder een goed functionerende aftakas kunnen werkzaamheden niet worden voortgezet en komt het werk stil te liggen. De kans op deze storing kan worden verkleind met de juiste aftakas. Maar wat is nou de juiste aftakas en hoe zorgt u dat deze niet stuk gaat wanneer u aan het werk bent?

1. Kies de juiste aftakas!

Om te bepalen welke aftakas passend is voor uw situatie, is het belangrijk om te kijken naar de trekker - werktuig combinatie. Gebruik de onderstaande stappen om de ideale aftakas te bepalen.

1. Welke lengte heb ik nodig?
2. Welke krachten komen er op de aftakas en hoe zwaar moet de aftakas zijn?
3. Heb ik een groothoekaftakas nodig?

Hoe lang moet de aftakas zijn:

De eenvoudigste manier om de lengte te bepalen is het nameten van de huidige aftakas.  Wanneer dit niet lukt kunt u handmatig de lengte vaststellen. Dit begint met de vaststellen van de kortste werklengte. Dit meet u van kruisstuk tot kruisstuk. Vervolgens maakt u de aftakas nog eens 15 cm korter om ook speling op te vangen wanneer u bijvoorbeeld door een kuil rijdt. De maximale uitschuiflengte is 1,5x de ingeschoven lengte. U heeft nu de ideale aftakas lengte bepaald. Een te lange aftakas kan eenvoudig worden ingekort met een flex of slijptol.

Hoe ‘zwaar’ moet de aftakas zijn:

De kracht van een aftakas wordt bepaald door de gebruikte materialen, de dikte en de constructie. De meest voorkomende soorten aftakas zijn: de citroenbuis, het italiaanse profiel en de sterbuis. Voor lichte en middelzware toepassingen volstaat een citroenprofiel. Voor intensieve en zware toepassingen is een sterbuis de juiste keus.

Het is verstandig om goed te kijken naar een aftakas die past bij uw trekker en werktuigen. Kijk voor het bepalen van een aftakas eerst naar het aantal pk dat er maximaal over de aftakas gaat.

1. Hoeveel pk vraagt het werktuig?
   (is het een grondfrees of een zwadhark)
2. Hoeveel pk heeft de trekker aan de aftakas daadwerkelijk beschikbaar?
   (hoeveel pk gaat er naar het rijden en verliezen en hoeveel komt er op de stomp)
3. Op welk toerental wordt de aftakas belast? 
   (draait de aftakas op 540 of 1000 t/min)
4. Hoe groot is de hoek tijdens gebruik en hoe is de belasting?
   (wanneer hoeken worden gemaakt is een groothoek nodig)

Enkele praktijkvoorbeelden:
Voorbeeld 1: 
U heeft een 125 pk trekker voor een 10 m3 giertank met vacuümpomp (540 tpm). De vacuümpomp van de giertank vraagt maar weinig vermogen en heeft voldoende aan een eenvoudige en lichte aftakas waarmee in het land ook een bocht gemaakt kan worden. 

Voorbeeld 2:  
U heeft een 125 pk trekker voor een 27 m3 voermengwagen (1000 tpm). Tijdens het mengen komt het volledige vermogen van de trekker langdurig op de aftakas. Al mixend wordt er naar de stal gereden waarbij een scherpe bocht wordt gemaakt. In deze situatie kiest u het beste voor een zware, sterke groothoek aftakas. 

Welk voordeel biedt een groothoek?

Al bij een gebruikshoek boven de 5° is het verstandig om een groothoek aftakas te gebruiken.  Een gewone aftakas heeft vierkante kruisjes. Deze werken elkaar tegen wanneer hoeken worden gemaakt. Dit geeft klappen in de aandrijving van zowel de trekker als werktuig. Een groothoek voorkomt deze klappen en spaart uw machines. Een groothoek mag tot 25° worden gebruikt, een gewone kruiskoppeling maximaal 5°!

2. Zorg voor het juiste onderhoud!

Hieronder 5 tips om de levensduur van een aftakas te verlengen en problemen met een aftakas te voorkomen:  

2. Houd de aftakas schoon.

Een ander zeer belangrijk deel voor het onderhoud en gebruik van een aftakas is het juist opbergen, schoonmaken en reinigen. In de praktijk wordt een aftakas na gebruik op de grond gelegd. Dit is zeer slecht voor de aftakas. Er blijft zand en grond aan de aftakas plakken welke bij een volgend gebruik gaat werken als een schuurmiddel. Dit geeft meer slijtage en verkort de levensduur van de aftakas aanzienlijk.

3. Berg de aftakas netjes op.

Vaak wordt een aftakas na gebruik neergelegd. Veel machines hebben een opbergsteun, maak hier ook gebruik van. De borgketting van de aftakas wordt vaak gebruikt voor het ophangen van de aftakas, deze is hier niet voor geschikt en zal sneller breken. Deze ketting is voor de veiligheid en moet hier ook voor gebruikt worden. Wanneer een aftakas langere tijd niet gebruikt wordt is het verstandig om deze binnen te leggen waar deze vocht- en stofvrij blijft.

4. Ontspan platenslip koppelingen

Er zijn meerdere soorten slip-, breek- en aftakas beveiligingen te verkrijgen. Het is noodzakelijk voor een platenslipkoppeling deze te ontspannen voor de machine wordt opgeborgen en te testen voor deze weer in gebruik wordt genomen. Een platenslipkoppeling kan bij lange stilstand vastroesten. Hierdoor verliest deze zijn veiligheidsfunctie. Controleer voor het eerste gebruik altijd eerst deze koppelingsplaten.

5. Houd je aan de maximale gebruikshoek

Een aftakas wordt gemaakt voor een bepaalde kracht en gebruikshoek. Houd je hier ook aan. Een standaard kruiskoppeling mag gebruikt worden tot 5°, een groothoek mag tot 25° gebruikt worden. Wanneer er te grote krachten of te scherpe hoeken worden gemaakt zal de levensduur worden verkort en neemt de betrouwbaarheid sterk af. 

In dit artikel zijn een aantal belangrijke zaken aan de orde gekomen om langer gebruik te kunnen maken van een aftakas, de betrouwbaarheid te vergroten en uitval te beperken. Twijfelt u over het onderhoud van uw huidige aftakas of bent u op zoek naar een