Varkens en in het bijzonder jonge (vlees)varkens zijn bijzonder sociale en speelse dieren. Naast hun dagelijkse basisbehoeften als eten en slapen besteden ze graag veel tijd aan het spelen en stoeien met elkaar. Allereerst om rangorde te bepalen maar ook om sociale vaardigheden aan te leren. In dit artikel bespreken we een aantal artikelen om de dieren afleiding te bieden en uit te dagen.
Verplicht afleidingsmateriaal voor varkens
Volgens de wetgeving zijn er een aantal voorwaarden aan het afleidingsmateriaal voor varkens. Dit moet veilig, eetbaar, kauwbaar, wroetbaar, afbreekbaar, vernieuwend, bereikbaar, beschikbaar en schoon zijn.
In de praktijk zal er nooit simpel één enkele oplossing zijn die aan alle behoeften voldoet. Er is geen oplossing die in elke situatie voldoet. In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van divers materialen en hoe deze gewaardeerd worden.
| Eigenschappen |
Wijze van aanbieden | |||||
| Eetbaar | Kauwbaar | Wroetbaar | Afbreekbaar | Lang interessant | Beschikbaar alle dieren+ | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Stro als bedding | + | + | + | + | + (mits minimaal 2xweek aangevuld) | + |
| Stro 2x per dag (20gr/dier/dag) |
+ | + | + | + | + | + |
| Strospeelbak | + | + | + | + | + | - |
| Hooi op vloer | + | + | + | + | + | + |
| Stro of ruwvoer in ruif of mand | + | + | + | + | + | +/- |
| Luzerne 2x per dag op de vloer (20gr/dier/dag) |
+ | + | + | + | + | + |
| Strobriketten in strokoker | + | +/- | + | + | + (mits 1,5 - 2cm afstelling) | - |
| CCM (Corn Cob Mix) op de vloer (20gr/dier/dag) |
+ | +/- | + | - | + | + |
| Aarde op de vloer | +/- | +/- | + | + | + | + |
| Houtkrullen ^ | +/- | +/- | + | - | ||
| Zaagsel ^ | +/- | +/- | + | - | + | + |
| Papiersnipper (zonder inkt) op de vloer | +/- | +/- | + | + | + | + |
| Karton | +/- | + | +/- | + | + | +/- |
| Hout (zacht, onbewerkt) tot aan vloer ^ | + | +/- | - | +/- | +/- | +/- |
| Houten balk of plank (zacht, onbewerkt) aan ketting op snuithoogte ^ | + | + | - | + | - | +/- |
| Houten (zacht, onbewerkt) paal verticaal in houder | - | + | + | + | - | - |
| Touw (katoen, hennep, sisal) | +/- | + | - | + | + | +/- |
| Jute zak hangend | - | + | +/- | + | + | +/- |
| Zoutblok | +/- | - | - | - | +/- | - |
| Ketting | - | +/- | - | - | - | +/- |
| Plastic buizen | - | + | - | +/- | - | - |
| Bal | - | - | - | - | - | - |
| Hangend kruis thyleenslangen | - | + | - | + | - | +/- |
| zacht rubber speeltje | - | + | - | +/- | +/- | - |
| Extra klepelbak met voer | + | + | +/- | + | + | - |
| Stenen | - | - | + | - | - | - |
* 'Beschikbaar alle dieren':
Een + betekent dat alle dieren er tegelijk mee bezig kunnen zijn.
Een +/- betekent dat er meerdere dieren tegelijk mee bezig kunnen zijn (afhankelijk van de grootte en de manier van ophangen).
^ Deze verrijkingsmaterialen worden in het 'Besluit houders van Dieren' én in de Europese richtlijn (2008/120/EG) genoemd als voorbeelden voor hokverrijking om mee te onderzoeken en spelen. Dit betekent niet dat de toepassing van deze voorbeelden opzichzelfstaand voldoende zijn om aan alle behoeftes van het varken te voldoen. In de wet staat niet dat die materialen die voldoen aan alle nodige eigenschappen. Dit moet duidelijk worden gecommuniceerd naar de varkenshouder.
Een combinatie van afleidingsmaterialen in varkensstallen
Als we willen voldoen aan alle voorwaarden dan komen we snel uit bij twee keer daags los stro/luzerne verstrekken (20gr/dier/keer) of dagelijks instrooien met los hooi/aarde-turf. Dit voldoet aan bijna alle voorwaarden die aan afleidingsmaterialen worden gesteld en is redelijk eenvoudig mee te nemen in de controleronde. Alleen dit past veelal niet gemakkelijk in bestaande stalsystemen gezien de problemen dit op kan leveren met bijvoorbeeld mestverwerking, kosten van stro/hooi en de arbeid die hiermee gepaard gaat.
In de praktijk zal dan ook vaak gekozen worden voor een combinatie van deze materialen. Denk bijvoorbeeld in de dagen na opleg in de vleesvarkensstal instrooien met stro en hooi. Op deze manier kunt u ook mest en liggedrag sturen. Daarna gaat u over op divers speelgoed zoals stro\luzernetabletten, hout, jutezakken en diverse bijtspeeltjes. Het luzerne en losse stro wordt daarna ingezet bij ongemakken als staart/flankbijten of als extra comfort in ziekenboegen.
Goed nestelmateriaal verdient u snel terug
Uit verschillende onderzoeken* is gebleken dat zeugen die beschikken over nestelmateriaal in het kraamhok sneller en makkelijker werpen. Dit zou per worp 0,5 extra levend geboren big kunnen opleveren! Goed nestelmateriaal verdient zichzelf op deze manier snel terug.
Nestelmateriaal als stevige jutezakken kan na het werpen gebruikt worden in het biggennest om de biggen extra comfort te bieden. Daarnaast kan dit doodliggers onder de zeug voorkomen omdat biggen sneller het nest zullen opzoeken. Bekijk ook deze video van VIC sterksel over het nestelgedrag bij zeugen.
Overige voordelen van het juiste afleidingsmateriaal
Door het aanbieden van het juiste afleidingsmateriaal op de juiste plaats in het hok kan ook mestgedrag gestuurd worden. Een varken bepaalt na het binnenkomen van zijn (nieuwe) verblijfplaats onmiddellijk waar gegeten wordt, waar geslapen word en waar gemest moet worden. Deze plaats veranderd niet meer.
Wanneer varkens op ongewenste plekken mesten, zoals hun slaapplaats, dan is dit in de meeste gevallen niet meer terug te draaien. Door een speelplaats toe te voegen beïnvloeden we hoe het dier zijn leefomgeving indeelt.
Leuk voor dier en houder
De interactie tussen varkenshouder en zijn dieren wordt er ook beter van. Varkens zullen het geweldig vinden wanneer ze doorhebben dat de verzorger tijdens zijn controleronde een beetje stro in de hokken gooit. Daardoor is het voor u als varkenshouder een stuk eenvoudiger om de diercontrole uit te voeren en is er een snellere signalering van ongemak en ziekte.
Bij BTN de haas hebben wij een uitgebreid assortiment aan afleidingsmateriaal, of u nu op zoek bent naar (biologische) Luzerne, knabbelpalen of verschillende bijtspeeltjes, wij hebben deze ruim op voorraad en zijn altijd op zoek naar nieuwe materialen die duurzaam en voor uw varkens uitdagend zijn.
Een vraag? Stel hem aan Lars
Heeft u een vraag naar aanleiding van dit kennisartikel, wilt u advies of heeft u vragen over ons assortiment voor de varkenshouderij? Dan staat onze productspecialist Lars voor u klaar. Met ruim 20 jaar ervaring in de Nederlandse varkenshouderij is hij onze expert op dit gebied.
Voor vragen met betrekking tot ons varkensassortiment kunt u contact opnemen met Lars via het telefoonnummer 050-5414311, rechtstreeks via 06-81377858 of via L.Wijntje@btndehaas.nl.
Hij staat klaar om u te woord te staan en u verder te helpen.
